Dania, dzień 14. Zabytkowe Ribe i podróż morskim dnem do serca morza wattów – wyspa Mandø.

11 sierpnia 2016, czwartek

16 stopni i pochmurno

Ribe

Stareńkie Ribe to jedno z najlepiej zachowanych zabytkowych miast Danii. Słynie głównie z majestatycznej romańskiej katedry, uznawanej za jeden z najciekawszych kościołów Danii, i zabytkowej szachulcowej zabudowy. W letnie wieczory ubrany w dawny strój latarnik zapala na ulicach prawdziwe dawne latarnie. Jak my lubimy takie klimaty…

Nasza dzisiejsza wycieczka do Ribe jest przesympatyczna. Starsi chłopcy (strategicznie wyposażeni w lizaki na początku spaceru – nasz stary sprawdzony patent:)) ogłosili chyba między sobą zawieszenie broni, a Grześ jest dzisiaj wyjątkowo łaskawy. Chętnie spaceruje razem z nami, zadowolony pcha swój wózek, nie krzyczy i nawet nie ucieka w inną stronę niż my. Wyjątkowo wyglądamy dziś wszyscy sielankowo i nikt za nami ze zgrozą się nie ogląda:) W dodatku jesteśmy pozytywnie zaskoczeni ilością turystów – w Ribe nie ma tłumów, dzięki czemu spacer jest dużo przyjemniejszy. Możemy przystawać, oglądać stare, powykrzywiane szachulcowe domy, kolorowe drzwi, bibeloty w okienkach bez ryzyka stratowania przez innych. W dodatku zabytkowe centrum Ribe nie jest zbyt duże – to spacer odpowiedni nawet dla rodzin z młodszymi dziećmi.

Samochód zostawiamy na sporym bezpłatnym parkingu przy Danhostelu i ruszamy przed siebie, przechodząc przez urokliwą rzekę Ribe Å. Kilkaset metrów spaceru i jesteśmy w sercu starówki. Po drodze znajdujemy piękną zabytkową oberżę Weis Stue, pamiętającą początki XVII w. Oglądamy też ceglany budynek starego ratusza (pocz. XVI w.), przypominający trochę swoją sylwetką budowle sakralne, siedzibę dawnych biskupów Ribe i Tårnborg – ceglany zameczek z XVI w., ładnie wkomponowany pomiędzy szachulcowe domy. Spacer wąskimi ulicami Ribe jest wyjątkowo miły. M. zachwyca się kolorowymi drzwiami domów, chłopcy – wysokimi kolorowymi różami rosnącymi przy ulicy.

Urokliwa Ribe Å.

Urokliwa Ribe Å.

Oberża Weis Stue stoi tu od 400 lat.

Oberża Weis Stue stoi tu od 400 lat.

Stylowy szyld zaprasza, by wejść do środka

Stylowy szyld zaprasza, by wejść do środka

 Ribe zachowało tradycyjną szachulcową zabudowę

Ribe zachowało tradycyjną szachulcową zabudowę

Budynek starego ratusza, na nim gniazdo bocianów, jak na Miasto Bocianie przystało

Budynek starego ratusza, na nim gniazdo bocianów, jak na Miasto Bocianie przystało

Odpoczynek w takim miejscu to prawdziwa przyjemność

Odpoczynek w takim miejscu to prawdziwa przyjemność

Grzesiek o dziwo idzie grzecznie obok wózka

Grzesiek o dziwo idzie grzecznie obok wózka

M. zachwycała się kolorowymi drzwiami

M. zachwycała się kolorowymi drzwiami

Co dom, inne kolory

Co dom, inne kolory

Chłopcom podobały się natomiast róże rosnące przy ulicy

Chłopcom podobały się natomiast róże rosnące przy ulicy

Trudno nam schować aparat

Trudno nam schować aparat

Najważniejszym zabytkiem Ribe jest jednak potężna romańska katedra, najstarszy kościół w Danii (XII w.). Dokładniej ogląda ją M. ze starszymi chłopcami; R. wraca do samochodu w celu nakarmienia, przewinięcia i przydrzemania Grzesia. Najpierw obchodzimy świątynię dookoła. Chłopcy zwracają uwagę, że jest położona dużo bardziej w dole niż inne budynki na rynku – poziom gruntu był kiedyś 1,5 m niżej. Znajdujemy cenny romański portal, ozdobiony kamiennymi rzeźbami, a potem kierujemy się do środka – chcemy zobaczyć wnętrze, ale przede wszystkim spojrzeć na Ribe ze szczytu kamiennej wieży. Już samo wejście na wieżę to atrakcja nie lada. Po drodze mija się dwa potężne katedralne dzwony, mechanizm zegara z kołami zębatymi i – uwaga uwaga – wielką pozytywkę wygrywającą melodie z kościelnej wieży. Wszystkie mechanizmy można obserwować podczas pracy. Widok z góry oczywiście jest bardzo ciekawy. Po zejściu z wieży oglądamy jeszcze wnętrze świątyni. Zwracamy uwagę na freski z XVI-XVII w., zabytkowe stalle i piękną XV-wieczną chrzcielnicę. Wydawałoby się, że zwiedzanie kościołów nie należy do ulubionych zajęć dzieci. A wyobraźcie sobie, że chłopcy zapytani, co najbardziej podobało im się z dzisiejszej wycieczki, powiedzieli, że wejście na wieżę katedry.

Katedra w Ribe to najstarszy kościół w Danii

Katedra w Ribe to najstarszy kościół w Danii

Romańska świątynia powstała w XII w.

Romańska świątynia powstała w XII w.

Św. Ansgar, założyciel pierwszego kościoła w Ribe

Św. Ansgar, założyciel pierwszego kościoła w Ribe

Słynny romański portal ze sceną zdjęcia z krzyża

Słynny romański portal ze sceną zdjęcia z krzyża

Chrustus królujący wśród aniołów. Obie płaskorzeźby z ... XII w.

Chrustus królujący wśród aniołów. Obie płaskorzeźby z … XII w.

Niesamowite różnice w kolorach kolumn

Niesamowite różnice w kolorach kolumn

Wchodzimy na wieżę katedry w Ribe

Wchodzimy na wieżę katedry w Ribe

Po drodze oglądamy zabytkowy mechanizm zegara

Po drodze oglądamy zabytkowy mechanizm zegara

Ale najbardziej urzekła nas pozytywka, czy raczej wielka pozytywa

Ale najbardziej urzekła nas pozytywka, czy raczej wielka pozytywa

Z góry pięknie widać kościół św. Katarzyny z XIII w.

Z góry pięknie widać kościół św. Katarzyny z XIII w.

W oddali widać też wyspę Mandø - tam zaraz będziemy jechali

W oddali widać też wyspę Mandø – tam zaraz będziemy jechali

Wnętrze katedry w Ribe

Wnętrze katedry w Ribe

500-letnie stalle, w tle chrzcielnica z XV w.

500-letnie stalle, w tle chrzcielnica z XV w.

Zachowały się nieliczne średniowieczne freski

Zachowały się nieliczne średniowieczne freski

Opuszczamy Ribe i ruszamy w kierunku wyspy Mandø. To niewielka wysepka, położona nieco na północ od opisywanej już przez nas wyspy Rømø. Od swojej koleżanki różni się tym, że jest dużo mniejsza, zamieszkana zaledwie przez garstkę mieszkańców, oraz brak jej połączenia z Półwyspem Jutlandzkim groblą. Na wyspę można dostać się jedynie podczas odpływu morza. Wiedzie tam wtedy nieutwardzona kamienisto-błotnista droga, która po przypływie chowa się pod wodą. Uwaga, przed wycieczką trzeba dobrze sprawdzić godziny przypływów i odpływów na dany dzień (np. na http://www.dmi.dk), bo inaczej może spotkać nas niemiła niespodzianka – przymusowe uwięzienie na Mandø albo powrót łodzią lub śmigłowcem:). Przejażdżka na Mandø oznacza niemiłosierne ubłocenie samochodu (my, mądrzy, właśnie wczoraj skorzystaliśmy z myjni…), ale ponad 10-kilometrowa przejażdżka przez – było nie było – dno morskie to przeżycie jedyne w swoim rodzaju. Trzeba jechać ostrożnie, kamienie na drodze nie są związane z podłożem. Wspaniałe doświadczenie przyrody i zdrowa dawka adrenaliny. Ci, którzy nie chcą wybierać się tam własnym samochodem, mogą dostać się na wyspę na specjalnych przyczepach ciągniętych przez traktory. Bilet można wykupić w Centrum Morza Wattów (Vadenhavnscentret) Dookoła przestrzeń i ptaki. Widzieliśmy nawet dziś ostrygojada. Oj, ciągnęło nas jeszcze raz na morze wattów, ciągnęło. To jedno z takich magicznych miejsc w Danii…

Tak wygląda droga prowadząca na Mandø

Tak wygląda droga prowadząca na Mandø

Do morza radzimy nie wjeżdżać:)

Do morza radzimy nie wjeżdżać:)

Teraz wody nie ma, ale sytuacja zmieni się diametralnie za 6 godzin

Teraz wody nie ma, ale sytuacja zmieni się diametralnie za 6 godzin

W drodze na Mandø

W drodze na Mandø

Watty to raj dla ptaków

Watty to raj dla ptaków

W rejonie Mandø wypasane są wielkie stada owiec

W rejonie Mandø wypasane są wielkie stada owiec

Te panie właśnie uciekły nam sprzed samochodu

Te panie właśnie uciekły nam sprzed samochodu

Wiatrak na Mandø pracował aż do wybuchu II wojny światowej

Wiatrak na Mandø pracował aż do wybuchu II wojny światowej

Nadal jest w pełni sprawny

Nadal jest w pełni sprawny

Ścieżka wijąca się przez wydmy

Ścieżka wijąca się przez wydmy

...doprowadza nad brzeg morza

…doprowadza nad brzeg morza

Wał chroniący Mandø przed znaczniejszymi przypływami

Wał chroniący Mandø przed znaczniejszymi przypływami

Na wyspę można przeprawić się przyczepą ciągniętą przez traktor

Na wyspę można przeprawić się przyczepą ciągniętą przez traktor

W tle morza wattów - katedra w Ribe. Na wyższej wieży dziś byliśmy.

W tle morza wattów – katedra w Ribe. Na wyższej wieży dziś byliśmy.

Pożegnanie z morzem wattów.

Pożegnanie z morzem wattów.

Lepiej nie przekraczać bez wiedzy o poziomie morza

Lepiej nie przekraczać bez wiedzy o poziomie morza

Na Mandø nie zabawiamy długo – szczyt odpływu już dawno za nami. Podjeżdżamy więc tylko pod zabytkowy XIX-wieczny wiatrak i wyskakujemy na szybki spacerek wydmami, z których odsłaniają się szerokie widoki na morze wattowe. Warto było tu przyjechać. Niesamowite miejsce. Człowiek ma tu dużo mniej do powiedzenia niż księżyc, słońce i słona woda…

Po południu pichcimy obiad w domu (Małgosiu, dziękujemy za pyszną wałówę na wynos!), z czego bardzo cieszą się nasze portfele (ceny w duńskich restauracjach są naprawdę bardzo wysokie). Wieczorem chłopaki wybierają się jeszcze na spacer na plażę w Hejlsminde. Spacer piękny, szkoda tylko, że pogoda nie pozwala na pochlapanie się w morzu.

Wieczór na plaży w Hejlsminde

Wieczór na plaży w Hejlsminde

Dania, dzień 10. Wyspa Rømø i park narodowy Morze Wattów (Morze Wattowe)

7 sierpnia 2016, niedziela

Aż do wieczora pada i wieje. O matko…

Pogoda w zeszłym tygodniu wydawała nam się taka sobie, ale zmieniliśmy opinię na jej temat, gdy zobaczyliśmy prognozy na nadchodzący tydzień. Nie dość, że zimno, to jeszcze deszczowo. Brrr. Ale nie po to przecież przyjechaliśmy do Danii, żeby siedzieć w domu. Odważnie więc pakujemy się do samochodu i mimo deszczu wyruszamy na wycieczkę.

Zawsze najbardziej fascynują nas atrakcje przyrodnicze, więc tydzień na południu Jutlandii inaugurujemy wycieczką do parku narodowego Morze Wattów (Vedehavet). Ochroną zostały tu objęte obszary występowania wattów, czyli – inaczej mówiąc – osuchów – obszarów suchego lądu odsłaniających się podczas odpływów (fazy przypływów i odpływów zmieniają się co ok. 6 godzin, aktualne dane można sprawdzić m.in. na stronie http://www.dmi.dk). Nie licząc walorów krajobrazowych, teren jest niezwykle interesujący dla miłośników ptaków. Odsłaniające się dno morskie to idealna stołówka dla ok. 12 milionów skrzydlatych gości. Morze Wattów stanowi jeden z najcenniejszych rezerwatów ornitologicznych Europy. Znaczenie tego terenu podkreśla wpisanie obszaru Morza Wattów na listę UNESCO – najpierw znalazła się tam część niemiecko-holenderska, od 2014 r. również duńska.

Naszym dzisiejszym celem jest wyspa Rømø (choć za serce duńskiego Morza Wattów uznawana jest oddana przyrodzie wyspa Mandø). Ze stałym lądem łączy ją kilkukilometrowa grobla, po której poprowadzono drogę. Od momentu wjechania na nią widoki stają się bajkowe. Najpierw stada owiec, potem osuchy odsłaniane przez wycofujące się morze, ze starczącymi rzędami drewnianych palisad i setkami stołujących się ptaków. Nawet padający deszcz nie psuje wrażeń wizualnych.

Kierujemy się na lokalny koniec świata – do portu Havenby. Tu kończy się wyspa i kończy się droga. Ruch jest jednak znaczny – wielu przyjezdnych właśnie w Havenby kieruje się na prom. Gdy wysiadamy z samochodu, pada i wieje. Robimy więc tylko krótki spacer do portu i na przyplażową promenadę. M. z Tymusiem schodzą nad wodę. Wodorosty odsłonięte przez wycofujące się morze wyglądają jak wielkie pokłady sałaty. Niesamowite.

Droga na wyspę Rømø prowadzi groblą wśród wattów

Droga na wyspę Rømø prowadzi groblą wśród wattów

Watty podczas odpływu oglądamy już z samochodu

Watty podczas odpływu oglądamy już z samochodu

Port w Havenby

Port w Havenby

Glonowa sałatka pozostawiona dla nas przez odpływ

Glonowa sałatka pozostawiona dla nas przez odpływ

Palisady chronią przed sztormem i pomagają gromadzić żyzne osady..

Palisady chronią przed sztormem i pomagają gromadzić żyzne osady..

W drodze powrotnej zatrzymujemy się przy XVIII-wiecznym luterańskim Rømø Kirke, po czym kierujemy się na jedną z największych atrakcji wyspy – plaży uznawanej za największą w Europie! Rzeczywiście, jest co podziwiać. W okolicy kurortu Lakolk plaża ma ponad 700 metrów szerokości! Po prostu wjeżdża się na nią normalnie samochodem i parkuje, gdzie chce. Trzeba tylko pamiętać o godzinach przypływów – w Internecie pełno zdjęć samochodów otoczonych wodą, których właściciele zapomnieli na czas wrócić do auta. Na plaży spędzamy niewiele czasu. Z podziwem patrzymy na kąpiących się nielicznych śmiałków i dziesiątki ludzi uprawiających kitesurfing. Silny wiatr niesie ze sobą drobinki deszczu i piasku – pogoda jest ohydna. Najmniej przejmuje się nią chyba Grześ – z zapamiętaniem biega po plaży i wydaje się bardzo zadowolony.

Wjeżdżamy na plażę w Lakolk

Wjeżdżamy na plażę w Lakolk

 Jesteśmy już na plaży, a do morza jeszcze kilkaset metrów

Jesteśmy już na plaży, a do morza jeszcze kilkaset metrów

Budka ratowników na plaży w Lakolk

Budka ratowników na plaży w Lakolk

 Czas wracać, za 700-metrową plażą widać pas wydm

Czas wracać, za 700-metrową plażą widać pas wydm

 Jeszcze raz zatrzymujemy się na grobli, żeby spojrzeć na watty

Jeszcze raz zatrzymujemy się na grobli, żeby spojrzeć na watty

...i widzimy, jak setki ptaków uwiajają się na dnie morza

…i widzimy, jak setki ptaków uwiajają się na dnie morza

Gorąco polecamy wszystkim miłośnikom przyrody i oryginalnych krajobrazów odwiedzenie Morza Wattów! Aż dziw bierze, że przewodniki poświęcają mu tak niewiele (lub wcale) miejsca. Dzieci też będą zadowolone z wycieczki. Jeśli pogoda będzie odpowiednia i pozwoli się im brodzić na bosaka po błotnistych płyciznach, wypatrując skarbów poodsłanianych przez morze, szczęście zapewne będzie stuprocentowe. Tego aspektu nam dzisiaj bardzo brakowało, ale cóż – nie można mieć wszystkiego.

Do samochodu wracamy mokrzy i zmarznięci, więc rezygnujemy z planów podjechania na Mandø i kierujemy się prostu do domku. Grześ w samochodzie od razu zasypia. Po południu dla wyrównania budżetu pichcimy obiad w domu (oryginalne danie, którego podstawą są kluchy, parówki i keczup smakuje wszystkim:)), a potem R. ze starszymi chłopcami jadą do Kolding na ostatnie – mamy nadzieję – zakupy spożywcze na tym wyjeździe.