Mstów – w cieniu klasztornych fortyfikacji

29 października 2016, sobota

Wszystkiego po trochu, słońce, mżawka i wiatr, 8 stopni

Mstów odwiedzamy przy okazji weekendowego wypadu w Beskid Wyspowy, do Kasiny Wielkiej.

Warszawa-Kasina Wielka

Od wczoraj kolejne plany biorą w łeb. Mieliśmy wyjechać w piątek po południu – jednak w czwartek wieczorem, ledwo ogarnięci z czymkolwiek na następny zwykłotygodniowy dzień, uznajemy to za żart. Kolejny pomysł – wyjazd wczesnym ranem w sobotę i wejście z marszu na Lubomir – również nie wypala. Musimy zadowolić się dopakowaniem w sobotę rano i wyjechaniem po śniadaniu o 9:00. I tak nieźle. Matko, ile roboty z tym pakowaniem w towarzystwie naszej wesołej gromadki!

Mimo obaw (…zbliżające się Wszystkich Świętych) jedzie się zupełnie dobrze. Tymo straszy nas tylko, że mu niedobrze, ale po krótkim postoju na stacji benzynowej wszystko wraca do normy. Jedziemy standardowo, Katowicką. Na turystyczny postój niewiele zbaczamy z drogi – zajeżdżamy do niewielkiego Mstowa.

Mstów

To kameralna miejscowość położona nad brzegiem Warty kilkanaście kilometrów od Częstochowy. Rzadko odwiedzana, z  cudownie prowincjonalnym urokiem i zabytkiem wielkiej klasy – średniowiecznym ufortyfikowanym klasztorem kanoników laterańskich.

Klasztor oficjalnie znajduje się w Wancerzowie, ale tak naprawdę leży tylko pół kilometra od mstowskiego rynku – dwie miejscowości są tak blisko sklejone ze sobą. Zespół klasztorny powstał prawdopodobnie ok. XIII w., ale kościół i budynki klasztorne wielokrotnie przebudowywano. Obecnie mają formę barokową. W obawie przed zrabowaniem klasztornego mienia, a potem dla ochrony przez najeźdźcami, klasztor ufortyfikowano. I to najciekawsza sprawa. Ufortyfikowane zamki widział każdy, ale klasztory? Trzeba przyjechać do Mstowa!

Przed zwiedzeniem klasztoru załatwiamy rzecz bardziej przyziemną, czyli obiad. Parkujemy na rynku, co samo w sobie jest atrakcyjne – rozległy mstowski rynek, otoczony urokliwymi kamieniczkami, pamięta ślady dawnej świetności. Mstów przewyższał niegdyś swoim znaczeniem Częstochowę. Kiedyś na synku stał ratusz, ale został rozebrany dwieście lat temu. Teraz rynek świeci pustkami, mimo soboty i południowej pory. Stanowi za to świetne miejsce do pobiegania dla Grzesia, któremu podobają się zwłaszcza reflektorki podświetlające rynek w nocy.

Trapezowaty rynek w Mstowie świetnie nadaje się do wybiegania dzieciaków.

Trapezowaty rynek w Mstowie świetnie nadaje się do wybiegania dzieciaków.

Studnia powstała podczas rewitalizacji w 2007 r.

Studnia powstała podczas rewitalizacji w 2007 r.

Gdy M. cierpliwie biega za naszym najmłodszym turystą, R. i starsi chłopcy idą do położonej tuż obok karczmy-pizzerii Pod Stodołami zamówić coś do jedzenia. Obsługa jest bardzo miła, a jedzenie smaczne, Co prawda możemy się wypowiedzieć tylko co do pizzy, na którą bardzo nalegali chłopcy:) Grzesiek podczas obiadu zachowywał się nawet całkiem cierpliwie i wył tylko w granicach przyzwoitości. Więc było zupełnie dobrze.

Najedzeni, przenosimy się na teren klasztoru. Po drodze przechodzimy przez stary mstowski most na Warcie. Kiedyś obowiązek utrzymania i naprawy mostu leżał na zakonnikach, jednak w zamian klasztor miał prawo do pobierania cła za przeprawę. Nie zatrzymujemy się tu dłużej, bo zaczyna coraz mocniej padać, tylko kierujemy się od razu w stronę klasztoru.

Cło za przeprawę przez most pobierał kiedyś klasztor.

Cło za przeprawę przez most pobierał kiedyś klasztor.

W dole płynie malownicza Warta.

W dole płynie malownicza Warta.

Klasztor w Mstowie otaczała niegdyś fosa i wały ziemne.

Klasztor w Mstowie otaczała niegdyś fosa i wały ziemne.

Na teren kompleksu wprowadza późnobarokowa brama z XVIII w.

Na teren kompleksu wprowadza późnobarokowa brama z XVIII w.

Całe założenie klasztorne było od XVII w. systematycznie niszczone przez pożary i wojny, na szczęście mstowski proboszcz w okresie międzywojennym odrestaurował budynki klasztorne i odbudował mury obronne.

Na teren kościoła i klasztoru wejść może każdy, i to bezpłatnie. Grześ, niestety, nie wyraża tym najmniejszego zainteresowania, przedkładając nad zwiedzanie zabytków wchodzenie i schodzenie na schody wiodące na wały. Co robić, R. po krótkim rekonesansie przymusowo mu towarzyszy, a do myszkowania po terenie kościelno-klasztornym zostaje oddelegowana M. ze starszakami. Zaglądamy do barokowego wnętrza kościoła (można zajrzeć tylko przez kraty), a potem urządzamy sobie spacer dookoła murów. I to jest atrakcja pierwsza klasa. Do dzisiejszych czasów zachowało się dziewięć baszt (z pierwotnych dziesięciu). Chłopaki chętnie oglądają wszystkie po kolei, zgadując, skąd kiedyś się strzelało – do kilku baszt można nadal wejść. Największą frajdą okazuje się jednak dzwonnica, urządzona w dawnej bramie głównej. Dociekliwi chłopcy odkrywają, że drewniane drzwi broniące do niej nie są zamknięte i można dostać się na górę. Wdrapujemy się po wąskich i stromych schodach – stopnie są tak zużyte, że każdy z nich na środku ma wyraźny ubytek – i stajemy tuż obok sznurów przywiązanych do dzwonów, które wiszą tuż nad naszymi głowami. Niesamowite.

Kościół, pierwotnie romański, obecnie ma postać barokową.

Kościół, pierwotnie romański, obecnie ma postać barokową.

W murach obronnych zachowało się dziewięć baszt.

W murach obronnych zachowało się dziewięć baszt.

Figura św. Floriana w jednej z baszt.

Figura św. Floriana w jednej z baszt.

Z dawnego cmentarza zachował się jeden pomnik nagrobny z figurą Chrystusa Dobrego Pasterza.

Z dawnego cmentarza zachował się jeden pomnik nagrobny z figurą Chrystusa Dobrego Pasterza.

Do niektórych baszt można wejść!.

Do niektórych baszt można wejść!.

W środku miejsca nie za dużo.

W środku miejsca nie za dużo.

Ale można wyobrazić sobie, jak stąd broniono klasztoru.

Ale można wyobrazić sobie, jak stąd broniono klasztoru.

Rzut oka do góry.

Rzut oka do góry.

Kolejna baszta zostaje za nami.

Kolejna baszta zostaje za nami.

Dawna brama główna mieści obecnie dzwonnicę.

Dawna brama główna mieści obecnie dzwonnicę.

Na górę wprowadzają strome i wąskie schodki.

Na górę wprowadzają strome i wąskie schodki.

Wyżej już nie szliśmy.

Wyżej już nie szliśmy.

Niegdyś to było główne wejście na teren kościoła.

Niegdyś to było główne wejście na teren kościoła.

Każda z baszt ma nieco inny kształt.

Każda z baszt ma nieco inny kształt.

Do kościoła przylegają budynki klasztorne.

Do kościoła przylegają budynki klasztorne.

Klasztor jak niegdyś góruje nad Mstowem.

Klasztor jak niegdyś góruje nad Mstowem.

Dalsza droga mija sprawnie i spokojnie. Wszyscy trzej chłopcy zasypiają w samochodzie, tylko Grzesia, niestety, budzą postoje na bramkach na autostradzie. Mimo to pogodę ducha udaje mu się zachować aż do końca podróżyJ

W Stacji Kasina stawiamy się o 16:00. To miejsce niezwykłe. Klimatyczne pokoje i apartamenty urządzone są w dawnym XIX-wiecznym budynku dworca Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, tuż obok w obie strony biegną tory, po których w sezonie jeżdżą zabytkowe składy. Pisaliśmy już o tym miejscu w relacji z naszej zimowego pobytu w Beskidzie Wyspowym (zob. Beskid Wyspowy i okolice, 2015/2016). Zazwyczaj nie lubimy zatrzymywać się w tym samym miejscu, ale dla Kasiny zrobiliśmy wyjątek – chętnie wróciliśmy tu wszyscy: i my, i dzieciaki.

Na nocleg zaadoptowano XIX-wieczny dworzec Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.

Na nocleg zaadoptowano XIX-wieczny dworzec Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.

Stacja Kasina - jesteśmy na miejscu.

Stacja Kasina – jesteśmy na miejscu.

Piękna klatka schodowa w Stacji Kasina.

Piękna klatka schodowa w Stacji Kasina.

Można poczuć się jak dawny podróżny.

Można poczuć się jak dawny podróżny.

Chłopcy - starym zwyczajem - rysują dzisiejsze wrażenia.

Chłopcy – starym zwyczajem – rysują dzisiejsze wrażenia.

Mstów okiem Sebusia.

Mstów okiem Sebusia.

Wieczorem pobieżne rozpakowanie i konieczny element programu – spacer torami po ciemku (linia nieczynna poza sezonem letnim). Chłopcy nie mogli się tego doczekać!

Obowiązkowy punkt programu - wieczorny spacer.

Obowiązkowy punkt programu – wieczorny spacer.

Przed nami tory, za nami tory.

Przed nami tory, za nami tory.

Zwrotnica nie mogła pozostać niezauważona.

Zwrotnica nie mogła pozostać niezauważona.

W czapce M. Sebusiowi bardzo twarzowo.

W czapce M. Sebusiowi bardzo twarzowo.