1 sierpnia 2013, czwartek

Po nocnych opadach dzień słoneczny, choć wietrzny i znacznie chłodniejszy, ok. 20 stopni

W poniedziałek nie udało nam się zwiedzić całego zabytkowego centrum Tallina – po długim spacerze po starym mieście Sebuś ledwo powłóczył nogami, więc zrezygnowaliśmy wtedy z oglądania Górnego Miasta. Te zaległości udaje nam się nadrobić dziś.

Parkujemy na znajomym parkingu i ruszamy prosto na Górne Miasto (Toompea) – miejsce, gdzie już od kilkuset lat znajdował się ośrodek władzy Tallina. Mijamy znajomą basztę Kiek in de Kök. Chłopcy idą zadowoleni – urządziliśmy im „wyprawę lizakową” (nasz kolejny wypróbowany patent na rodzinne zwiedzanie miast) i mamy chwilę spokoju, by dokładniej rozejrzeć się dookoła. Przystajemy pod ogromnym XIX-wiecznym soborem Aleksandra Newskiego. Wybudowanie tej świątyni w sąsiedztwie budowli tak ważnych dla świadomości Estończyków miało nieść oczywisty przekaz – sygnalizować dominację prawosławia i unaoczniać rosyjską dominację nad miastem.

Po drugiej stronie ulicy dostrzegamy Zamek Toompea. Fragment, który oglądamy, pochodzi z czasów znacznie późniejszych niż średniowiecze – został dobudowany przez Katarzynę Wielką w XVIII w. Niestety, różowa fasada jest aktualnie w remoncie, co nie pozwala nam na zrobienie dobrego zdjęcia.

Następnie kierujemy się na dwa fantastyczne punkty widokowe: Kohtu i Patkuli. Rozciągająca się z nich panorama jest niezwykle malownicza – widać dachy świątyń na starym mieście i fantastycznie zachowane jasnoszare fragmenty murów miejskich z basztami. Chłopaki wypatrują też naszą znajomą Teletorn i figurkę Starego Tomasza na dachu ratusza. Wracając z punktów widokowych, zatrzymujemy się pod białymi ścianami luterańskiej katedry. Pierwszy estoński kościół wybudowany w tym miejscu w XIII w. został doszczętnie strawiony przez pożar, obecny, barokowy, wybudowano w XVII i XVIII w. Chłopaki są średnio zaineresowani zabytkami, natomiast – jak zawsze – mają swoje zainteresowania. Dziś zajmują się wypatrywaniem szmacianych lalek (wielkości człowieka) stojących przy sklepach z pamiątkami i regionalnymi wyrobami. Trzeba przyznać, że w Tallinie widać dbałość o szczegóły, nawet sprzedawcy ulicznych kramów są ubrani w tradycyjne stroje. Na zakończenie spaceru wypatrujemy miłą restauracyjkę Koogel-Moogel, położoną na tyłach Zamku Toompea, gdzie zjadamy pyszny obiad (m.in. naprawdę wyśmienitego kurczaka w sosie … bananowym). Chłopcy dostają kredki i kartki do rysowania – mała rzecz, a cieszy. Wracając do samochodu, oglądamy jeszcze średniowieczne (XIII) mury Zamku Tompea.

Zamek Toompea (XIII), Tallin.

Sobór Aleksandra Newskiego (kon. XIX).

Na uliczkach Górnego Miasta w Tallinie.

Luterańska katedra w Tallinie (odb. XVII-XVIII).

Tallińska starówka z punktu widokowego Kohtu.

Rozpoznajemy Kościół Św. Olafa.

Nad Tallinem latają potwory.

Nasi dzielni turyści.

Uliczkami Toompea – górnego miasta.

Ooo, lale!.

Mieszkańcy pamiętają o historii miasta.

Punkt widokowy Patkuli.

Tallińska starówka z punktu widokowego Patkuli.

W takim miłym zakątku zjemy obiad.

Restauracja Kogel-Mogel – przyjazna dzieciom.

W drodze powrotnej zatrzymujemy się jeszcze dwukrotnie. Najpierw błądzimy nieco po okolicach miejscowości Vääna-Jõesuu, chcąc znaleźć opisywane w przewodniku klifowe wybrzeże. Sprawa okazuje się nie taka łatwa – wszystkie boczne drogi są porozkopywane i pozamykane. Na szczęście w końcu udaje nam się trafić w odpowiednie miejsce. Zatrzymujemy się na dużym parkingu (położonym na południe od miejscowości, jadąc wzdłuż wybrzeża) usytuowanym na szczycie stromego, ok. 50-metrowego klifu. Leśną ścieżką udaje nam się zejść na plażę. To miejsce nie nadaje się zbytnio do kąpieli (wrażenia psują zwłaszcza dość nieprzyjemne zapachy), za to widoki są przepiękne – z jednej strony strome, klifowe wybrzeże, z drugiej plaża usiana głazami, na wprost stado mew siedzących na wystających z morza kamieniach. Chłopaki biegają wesoło i szukają nowych skarbów, którymi – o zgrozo – tym razem są coraz to większe kamienie.

Plaża w okolicy Vääna-Joesuu.

Na drodze.

Plaża w okolicy Vääna-Joesuu.

Klify za Vääna-Joesuu.

Schodzimy do podnóża klifu.

Plaża w okolicy Vääna-Joesuu.

Ptasie radio.

Plaża w okolicy Vääna-Joesuu.

Plaża w okolicy Vääna-Joesuu.

Plaża w okolicy Vääna-Joesuu.

Klify między Vääna-Joesuu i Keila-Joa.

Wdrapujemy się na górę klifu, przypatrując się skałom.

Drugi przystanek urządzamy już przed samą naszą metą, w miejscowości Padise. Wstyd byłoby mieszkać tak blisko i nie obejrzeć ruin XIV-wiecznego klasztoru cystersów. Szczególnie warto wejść na wieżę i pozaglądać w różne zakamarki ruin. Robimy parę zdjęć i jedziemy już prosto do domku.

Ruiny klasztoru cystersów (XIV) w Padise.

Ruiny klasztoru cystersów (XIV) w Padise.

Można pomyszkować po wnętrzach.

Chłopcy wdrapali się na basztę.

A żarty się ich dalej trzymają.

Wieczorem ponownie korzystamy z uroków naszej mety. Tymo huśta się na linie i bawi rzutkami, Sebuś grzebie w piasku, obaj spacerują po równoważniach. Naprawdę można tu miło spędzić czas. W międzyczasie robimy też pranie.

2 sierpnia 2013, piątek

Rano chłodno i pochmurno, potem rozpogadza się, ale dość mocno wieje, do 23 st., pochmurny poranek zmusza nas po raz pierwszy do zjedzenia śniadania w domku, a nie przed domkiem, na ławkach pod jodłą.

Wycieczka do Haapsalu

Ten kurort czasy swojej świetności przeżywał w XIX w. Po odkryciu leczniczych właściwości tutejszego błota stał się jednym z ulubionych miejsc wypoczynku rosyjskiej śmietanki towarzyskiej. W czasach panowania radzieckiego zaniedbany i zamknięty dla cudzoziemców i większości Estończyków ze względu na strategiczne znaczenie, dzisiaj powoli odzyskuje swój blask.

Na pierwszy rzut oka Haapsalu przypomina prowincjonalne miasteczko z mocno podstarzałą drewnianą zabudową. Jednak w miarę upływu czasu odkrywamy, że to wymarzone miejsce na spędzenie miłego dnia z dziećmi, a często ponadstuletnie drewniane domy tworzą prawdziwy klimat tego miejsca.

Szczególną atrakcję stanowią nieźle zachowane ruiny XIII-wiecznego zamku biskupiego. Romańska katedra św. Mikołaja z 1260 r., w której bryle widoczne są wpływy cysterskie (rozeta nad wejściem, brak dzwonnicy) oraz zachowane zabudowania małego zamku (dawnego pałacu biskupiego) robią naprawdę duże wrażenie. Dodatkową atrakcją jest możliwość obejrzenia pomieszczeń o różnym przeznaczeniu (np. szpitala, pracowni alchemicznej itp.), co daje pewne wyobrażenie o życiu codziennym w tej średniowiecznej warowni. Dzieciaki szczególnie gustują we wchodzeniu na wszelkie możliwe wieże, baszty i mury, ewentualnie w schodzeniu do podziemi czy też w treningach fechtunku gumowymi mieczami (za darmo!). Z zaciekawieniem słuchają legendy o Białej Damie z Haapsalu, która jakoby właśnie w sierpniowe noce nawiedza tutejsze ruiny w poszukiwaniu utraconej miłości. Podoba im się nawet nauka w średniowiecznej szkole, gdzie próbują swoich sił w pisaniu rysikiem po woskowej tabliczce. Chłopcom nie przeszkadzają nawet trwające na dziedzińcu przygotowania do trwającego w ten weekend festiwalu bluesowego. Na deser zaliczamy jeszcze wizytę na wypatrzonym z wieży dużym placu zabaw na obrzeżach otoczonego pozostałościami murów terenu warowni. Obaj chłopcy z upodobaniem oddają się podnoszeniu głazów czy też harcom po „zamkowych” wieżach.

Centrum Haapsalu – drewniano-kwiatowe.

Zamek biskupi (XIII) w Haapsalu – wchodzimy do środka.

Na zamkowym dziedzińcu szykuje się festiwal bluesowy.

My chcemy tu spać!.

Wieża Białej Damy w całej okazałości.

Zagladadamy do pracowni alchemika.

Spotykamy też średniowiecznego medyka.

Chłopców zachwyciła medyczna maska.

W zamku rozgrywa się pojedynek rycerski.

Zwycięzca turnieju.

Widok na Haaplasu z wieży Białej Damy.

Z góry dobrze widać też pozostałości zamku.

Zachowało się trochę wnętrz.

Tak wyglądał zamek biskupi w okresie swojej świetności.

Posłaliśmy chłopców do średniowiecznej szkoły.

Może wyrosną z nich rycerze…

Romańsko-gotycka katedra św. Mikołaja (XIII).

Romańsko-gotycka katedra św. Mikołaja.

Zamek biskupi w Haapsalu od strony katedry.

A w fosie zamku … plac zabaw!.

Bawimy się, strzeżeni przez średniowieczne mury.

Po około dwóch godzinach spędzonych na terenie zamku biskupiego wycofujemy się na z góry upatrzone przez Tymusia pozycje w Pizza Grande. Jemy ogromną specjalność zakładu i tak posileni postanawiamy kontynuować spacer po mieście.

Uliczkami Haapsalu.

Obiad w stylowej pizzerii.

Docieramy do nadmorskiej promenady w pobliżu dawnej plaży „afrykańskiej” (Afrika rand), gdzie można zobaczyć, jak Bałtyk w tym miejscu staje się jeziorem zarośniętym trzciną. Można tu spędzić sporo czasu, bo jest wysoka wieża widokowa do obserwacji ptaków i kolejny fajny plac zabaw, ale my ze względu na zmęczenie Sebusia ruszamy po małym deserku dalej.

Afrykańska plaża (Afrika rand) w Haapsalu.

Na promenadzie w Haapsalu.

Przechodzimy obok przepięknego budynku Kursaal. Budynek, zbudowany pod koniec XIX w., po stu latach został odnowiony i służy jako kawiarnia. Nabrzeże jest bardzo przyjemne, sporo tu ławeczek i naprawdę miłe otoczenie, ale dzisiaj do dłuższego spaceru nie zachęca bardzo silny wiatr. Przed powrotem do samochodu zaliczamy jeszcze spacerek fragmentem promenady okrążającej jezioro Väike viik, położone w środku wąskiego półwyspu, na którym leży część Haapsalu. Pozostało nam do zobaczenia jeszcze sporo uroczych zaułków, Muzeum Szwedów z Wybrzeża, Muzeum Kolei czy też piękna piaszczysta plaża Paralepa… Może tu jeszcze kiedyś wrócimy.

Stylowy Kursaal (Kurhaus), kon. XIX.

Stylowy Kursaal (Kurhaus), kon. XIX.

Widzieliśmy nawet niedźwiedzie polarne!.

Nasyceni pięknymi widokami, którymi zachwycał się między innymi Czajkowski, wracamy do naszego Kallaste Talu. Popołudnie spędzamy zapisując wrażenia, robiąc zdjęcia i szykując się na jutrzejszy transfer z dłuugą wycieczką. Chłopcy korzystają z lokalnych atrakcji.

Popołudnie w Kallaste Talu.

Na naszym tarasie…

Najfajniejsze w pobycie tutaj było spędzanie praktycznie całego czasu na świeżym powietrzu! Sebuś lubował się w znajdowaniu i wyrywaniu różnych roślinek („Tato, chcesz koperniczek zez [sic] korzeniami, czy bez korzeniów?”), Tymuś chętnie korzystał ze wszystkich atrakcji na wolnym powietrzu, obserwował rozwijającą się paprotkę, szukał świerkowych szyszek. Tydzień przeżyliśmy bez telewizora (w domku brak było tego sprzętu) i było super!

3 sierpnia 2013, sobota

Słonecznie i bardzo ciepło, do 30 stopni

Planowany na dziś przejazd na południowy zachód Estonii, na naszą drugą metę, zmusza nas do wczesnej pobudki. Zależy nam na wcześniejszym wyjeździe też z tego względu, że chcemy przejechać mocno okrężną trasą – zamiast pojechać prosto na południe, pokonując ok. 190 km, decydujemy się przejechać wzdłuż całego północnego wybrzeża Estonii, aż do położonej przy granicy z Rosją Narwy, a potem skierować się na południe wzdłuż jeziora Pejpus. Nasza trasa skusiła nas mnóstwem atrakcji turystycznych, ale musieliśmy zapłacić za to znacznym wydłużeniem drogi – ze 190 km zrobiło się 570 i ponad 8 godzin samej jazdy. Do tego droga przyniosła nam kilka niespodziewanych przygód. Ale po kolei.

Po porannym zgarnięciu się, trudnościach z dobudzeniem chłopaków i zjedzeniu przyśpieszonego śniadania udaje nam się wyjechać o 7:30. Pierwszy odcinek obwodnicą Tallina i dalej na wschód mija nam dość sprawnie. Pierwszy turystyczny przystanek urządzamy sobie po przejechaniu ponad 200 km, w pobliżu miejscowości Ontika. Zatrzymujemy się tu, by spojrzeć w dół najwyższych (ok. 50-metrowych) estońskich klifów. Niestety, kręte schodki prowadzące aż do stóp klifu Valaste są z uwagi na zły stan techniczny zamknięte, ale mimo to udaje nam się zerknąć kilkadziesiąt metrów w dół i obejrzeć najwyższy (choć sztuczny) w Estonii wodospad Valaste (o tej porze roku spływa nim niewielka ilość wody).

Klif w okolicy miejscowości Ontika.

Spogladamy ponad 50 m w dół.

Wodospad Valaste.

Po tym krótkim przystanku jedziemy już prosto do położonej w północno-wschodnim krańcu Estonii Narwy. Tutejsza graniczna twierdza, zbudowana przez Duńczyków w XIV w., jest głównym celem naszej dzisiejszej włóczęgi. Już po podjechaniu na pierwszy punkt widokowy, nad samą Narwą, uznajemy, że warto było dla tego miejsca przedłużać wycieczkę o ponad 350 km. Widok dwóch dumnie stojących naprzeciw siebie twierdz, estońskiej w Narwie i rosyjskiej w Iwanogrodzie, przedzielonych jedynie wąskim paskiem rzeki, jest absolutnie niepowtarzalny. Podczas gdy my nie możemy oderwać się od widoku, chłopaki ganiają się dookoła pomnika szwedzkiego lwa, upamiętniającego zwycięstwo Szwedów w bitwie z Rosjanami (1701 r.), obecnie odbudowanego i stanowiącego symbol dobrych stosunków estońsko-szwedzkich.

Narwa. Estońska i rosyjska warownia przyglądają się sobie przez rzekę Narwę.

Estoński zamek w Narwie.

Rosyjski zamek w Iwanogrodzie.

Pomnik szwedzkiego lwa w Narwie.

Prosto z punktu widokowego jedziemy na parking położony w pobliżu zamku. Sama Narwa nie dostarcza obecnie wielu wrażeń estetycznych – aż trudno uwierzyć, jak pięknym miastem była przed zniszczeniami II wojny światowej. Obecnie w ogromnej większości jest zamieszkana przez ludność rosyjskojęzyczną. Przejeżdżamy obok ceglanego Soboru Zmartwychwstania (kon. XIX w.) i częściowo zaniedbanych, ale pamiętających jeszcze swoją potęgę ceglanych budynków XIX-wiecznych zakładów Krenholma, tkalni, która w czasach swojej świetności zatrudniała ponad 10 tys. osób!

Przejście graniczne Estonia-Rosja.

Sobór Zmartwychwstania Pańskiego (XIX) w Narwie.

Głównym punktem programu jest jednak zwiedzanie tutejszej warowni. Bilet rodzinny, uprawniający do zwiedzenia całego zamkowego Muzeum Narwy i wejścia na 50-metrową wieżę Pikk Hermann jest warty swojej ceny (12 Euro). Dociekliwi mieliby okazję dokładnego obejrzenia ekspozycji historycznej, nas bardziej interesowały zamkowe wnętrza i wspaniały widok roztaczający się ze szczytu wieży. Widok granicy estońsko-rosyjskiej, podkreślony dwiema stojącymi na przeciwległych brzegach rzeki fortecami był niezwykle symboliczny. Chłopaki chętnie wspinali się na osiem pięter zamkowego muzeum razem z nami, a największym hitem dla nich była … średniowieczna toaleta. Po podniesieniu drewnianej pokrywy ukazywał się otwór prosto na dwór, kilkadziesiąt metrów w dół. Miałby wątpliwe szczęście przechodzący na dole nieszczęśnik, który znalazłby się tu w niewłaściwym czasie… Po obejrzeniu zamkowych wnętrz zaglądamy jeszcze na rozległy dziedziniec. Obsługa muzeum zadbała, by prezentował się on jak za czasów średniowiecznych – przechadzają się po nim ludzie ubrani w stroje z epoki, urządzane są pokazy starego rzemiosła. Chłopaki natychmiast wczuwają się w klimat i wskakują na stojącego na środku dziedzińca karego rumaka (…z drewna i na biegunach:)). Wychodząc z zamku, napotykamy na jeszcze jedno dziwo: jeden z niewielu już zachowanych pomnik Lenina wygłaszającego przemowę. Chłopaki w sposób zupełnie przezroczysty biegną do „tego pana” i chętnie pozują do zdjęcia.

Przed wejściem do narwiańskiej warowni – świadectwo dawnych czasów.

Zbudowana przez Duńczyków (XIV) forteca w Narwie.

Twierdza w Iwanogrodzie jest o rzut beretem.

Na szczycie widzimy zwiedzających i rosyjską flagę.

Wdrapujemy się na ponad 50-metrową wieżę.

Na szczycie Wielkieo Hermanna.

Twierdza w Iwanogrodzie została pod nami.

Rzut oka na zamkowy dziedziniec i graniczną Narwę.

Chłopcom najbardziej podobała się … toaleta.

Po otworzeniu klapy widok nad wyraz atrakcyjny.

Dziedziniec zamku w Narwie.

Można się przenieść w przeszłość.

Tymo na dziedzińcu dosiada rumaka.

Oto kogo napotykamy wychodząc z zamku.

Lenin jak żywy.

Po zwiedzeniu zamku porządnie nam wszystkim burczy w brzuchach. Ruszamy więc ochoczo do przyzamkowej restauracji, chwalącej się serwowaniem dań średniowiecznych. W środku czeka na nas zimny prysznic: przeciętne danie kosztuje ok. 20 Euro. Po pomnożeniu tego przez 4 i dodaniu jeszcze trochę za napoje, tracimy cały apetyt. Kolejną próbę zjedzenia czegoś podejmujemy w restauracji położonej przy naszym parkingu. Jest trzy razy taniej, ale dowiadujemy się, że czas oczekiwania to minimum 40 minut – aż na tyle nie możemy sobie pozwolić. W końcu ze smętnymi minami lądujemy w McD przy stacji benzynowej.

Po posiłku niespodzianek ciąg dalszy. W dobrej wierze chcemy skorzystać z kompresora, by sprawdzić ciśnienie w oponach. A wiadomo, co jest dobrymi chęciami wybrukowane… Kompresor urządza nam przykry psikus: nie sprawdza ciśnienia, za to spuszcza nam kompletnie powietrze z jednej opony. Zrezygnowany R. wyciąga pompkę spod sterty bagaży w bagażniku. Po kilku ruchach nasza pompka też odmawia posłuszeństwa, a my zostajemy z flakiem. Dookoła upał, marudzący i zmęczeni chłopcy. Na stacji pompek nie ma. Co robić, ruszamy ostrożnie dalej. Na szczęście na następnej stacji kompresor działa, więc przygoda kończy się happy endem (choć dalej nie udaje nam się dokupić pompki).

Dalej ruszamy już bez przeszkód. Chłopcy zasypiają jak na zamówienie. Kierujemy się w stronę Jeziora Pejpus („Pepsi”, jak mawia Tymo, parafrazując estońską nazwę Peipsi). Korzystając ze spokoju z tyłu (dzieciaki odpadły), podjeżdżamy jeszcze do Kuremäe i robimy zdjęcie malowniczemu prawosławnemu Klasztorowi Wniebowstąpienia (kon. XIX w.), uważanego za perłę architektury drewnianej. Dalej zagłębiamy się w tereny zamieszkałe przez starowierców. Co kawałek widzimy dawne zardzewiałe wieże strażnicze. Jedziemy wzdłuż ogromnego Jeziora Pejpus (czwartego co do wielkości w Europie). Chłopcy śpią, więc nie decydujemy się zatrzymać na kąpiel. M. wyskakuje tylko zrobić kilka zdjęć z brzegu w miejscowości Mustvee.

Klasztor (XIX) w Kuremäe.

Cerkiew w Kuremäe.

Jezioro Pejpus.

Jezioro Pejpus.

Na koniec robimy jeszcze razem z chłopakami zakupy na drugą część pobytu w markecie w Poltsamaa.

Wieczorem jesteśmy bardzo zmęczeni, ale pełni wrażeń – będziemy mogli powiedzieć, że objechaliśmy Estonię wszerz i wzdłuż. A chłopaki z nami. Nie zawsze jest różowo, ale świadomość, że podróżujemy razem, że przechodzimy razem przez różne sytuacje rekompensuje wiele. Rozpakowujemy się jeszcze na naszej nowej mecie i kładziemy się spać, ciesząc się, że przed nami jeszcze całe siedem dni pobytu!

Nasza meta: to Aasa Puhkemaja k. Kärsu, Pärnumaa

To dwa domy do wynajęcia położone na skraju lasu obok tradycyjnego gospodarstwa. Większy dom zajmują dziś młodzi tallińczycy imprezujący do późna (jak to Estończycy mają w zwyczaju w weekendy). My zajmujemy mniejszy, ale jak na nasze potrzeby ogromny, mogący pomieścić nawet 7 osób domek. W porównaniu z poprzednim maleńkim domkiem-szałasem czujemy się tu jak w pałacu. Ogromny salon z kominkiem i w pełni wyposażoną kuchnią, dużą lodówką, kuchenką, piekarnikiem, ekspresem do kawy i mikrofalą, dwie spore sypialnie, taras i balkon dopełnia własna sauna, grill i miejsce na ognisko! Po prostu raj! Jedynym mankamentem jest konieczność codziennego rozpalania pieca, żeby podgrzać wodę do kąpieli, ale przy okazji podgrzewa się saunę, której w innym wypadku pewnie nie chciałoby się nam „odpalać”. Chłopcy buszują wokół domu – dla nich taki duży teren to największa atrakcja, a wieczorem chętnie wygrzewają się w saunie.

4 sierpnia 2013, niedziela

Upał, do 30 st. C, po prostu pięknie!

Wyprawa do Viljandi

To miasteczko o wielowiekowej historii jest wymarzonym miejscem na niedzielny rodzinny spacer. Dzisiaj dodatkową jego zaletą jest to, że dojazd zajmuje nam zaledwie 40 minut, co po wczorajszych wielogodzinnych wojażach jest miłą odmianą.

Rozpoczynamy od wizyty w tutejszej informacji turystycznej, która zgodnie z informacją w przewodniku jest bardzo dobrze zaopatrzona w broszury i mapy, nie tylko z najbliższych okolic, ale też z całej Estonii. Miły pan daje nam nawet broszurę po polsku! Zaliczamy też obowiązkowe zdjęcia „na truskawce” (w całym mieście jest kilka takich miłych „monumencików”, jakże ułatwiających spacer z dziećmi…).

”Truskawkowe” Viljandi.

Dalej ruszamy w stronę ruin zamku zbudowanego tutaj przez Kawalerów Zakonu Mieczowego w 1224 r., po ostatecznym podbiciu plemion estońskich na tych terenach. Obecnie teren ten to park zamkowy, położony na kilku wzgórzach porozdzielanych głębokimi fosami. Ruiny tworzą malownicze tło dla widoków na jezioro i otaczającą zieleń. Zaliczamy też obowiązkowe przejście po malowniczym wiszącym moście z lat 30. XX w., uznawanym za wizytówkę miasta.

Kościół św. Jana, XV w.

Estońskie Centrum Muzyki Folklorystycznej w Viljandi.

W Parku zamkowym w Viljandi – ale huśtawa!.

W Parku zamkowym w Viljandi.

Spojrzenie na jezioro Viljandi.

Wiszący most w Parku zamkowym – wizytówka miasta.

Idziemy przez centrum miasta, zabudowane w większości przez stare, ale bardzo urocze drewniane domy (jak one przypominają nam likwidowaną właśnie zabudowę Mińska Mazowieckiego… oby tutaj nikt nie wpadł na pomysł, bo zamienić je na centra handlowe i nowe bloki…). Przystajemy tu na chwilę przy fontannie Chłopiec z rybą na Placu Laidonera, chłonąc sielską, prowincjonalną atmosferę. Chłopcy nie przepuszczą nam wejścia na żadną wieżę, więc z chęcią wdrapujemy się na odrestaurowaną wieżę ciśnień, z której podziwiamy panoramę jeziora i miasta z XVIII-wiecznym ratuszem.

Drewniana zabudowa Viljandi.

Fontanna na Placu Laidonera, w tle wieża ciśnień.

Widok z wieży ciśnień.

Pomnik Johanna Köllera, tutejszego artysty sztuki naiwnej.

Następnie kierujemy się już prosto na wyczekiwaną przez nasze pociechy kąpiel w wodach jeziora Viljandi. Schodzimy po ponad 150 drewnianych schodkach, mijając wyraźnie nadgryzione zębem czasu, ale urocze tutejsze, chyba XIX-wieczne wille. Brzeg jeziora jest dobrze zagospodarowany, są tu tereny sportowe ze stadionem i kortami tenisowymi, ale nas najbardziej interesują pomosty i trawiasto-piaszczysta plaża ze sporym placem zabaw. Nieco gorzej przedstawia się zaplecze gastronomiczne, tutejsze lokale oferują tylko dania fast-foodowe, chyba lepiej było zjeść w mieście, ale cóż – spieszyło nam się.

Zejście nad jezioro, w tle stare wille.

Kąpiel w jeziorze Viljandi.

Kąpiel w jeziorze Viljandi.

Kąpiel w jeziorze Viljandi.

W czasie kąpieli chłopców R. szybko wraca po schodkach do miasta i podjeżdża na pobliski parking. Z trudem wyciągamy chłopców z wody i pakujemy się do samochodu, gdzie błyskawicznie zasypiają.

Po południu urządzamy rodzinne mycie Peugeota, a po podwieczorku ruszamy na spacer ścieżką turystyczną poprowadzoną przez naszych gospodarzy po okolicznych lasach. Myśleliśmy, że będzie to mały spacerek, a okazuje się, że przeszliśmy blisko pięć kilometrów, pomimo znacznego skrócenia trasy! Zadziwiamy się prawdziwą „dzikością” i bogactwem tutejszych lasów, które miejscami przypominają nam „ciemne smreczyny” z Tatr Słowackich. Przechodzimy też obok niewielkiego sztucznego jeziorka i mijamy miłe dla oka, a coraz rzadziej spotykane w Polsce prawdziwie wiejskie tereny z przydomowymi grządkami i polami. Widoki jak ze skansenu, tylko eternit na dachu nie pasuje…

Hej, ho, hej, ho, do lasu by się szło…

Profesjonalna ścieżka turystyczna wytyczona z naszego gospodarstwa.

Kładka przez mokradła.

Jeziorko Rahu.

Jeziorko Rahu.

Sielskie widoki.

5 sierpnia 2013, poniedziałek

Przyjemnie ciepło, 26 stopni i częściowe zachmurzenie

Drugi tydzień naszego pobytu inaugurujemy wycieczką do Tartu. Długi dojazd (ponad 130 km) wynagradza nam dzień pełen atrakcji i dla nas, i dla chłopców. Parkujemy na parkingu przy centrum handlowym i ruszamy chodniczkiem wśród drzew prosto na wzgórze katedralne. To przyjemny spacer – niemal całe wzgórze zajmuje rozległy park w stylu angielskim. Chłopakom wesoło – obaj obkleili się w samochodzie etykietami od butelek z wodą i teraz Sebuś (wyglądający co najmniej dziwnie) nie chce tego z siebie pozdejmować. W dodatku urządzamy im wyprawę lizakową, co dodatkowo pozytywnie nastraja ich do spaceru po mieście. Mijamy budynek założonego na pocz. XIX w . obserwatorium – związany z nim był von Struve, który jako pierwszy zmierzył krzywiznę kuli ziemskiej (a geodezyjny łuk noszący jego imię został wpisany na listę UNESCO). Przechodzimy po zbudowanym w 1838 roku Moście Aniołów i kierujemy się na ceglane ruiny gotyckiej katedry (XIII w. i nast.). To miejsce skłania do zadumy i refleksji. Stwierdzamy, że oglądanie ruin świątyń to raczej rzadkość – znacznie częściej spotkać można pozostałości zamków, świątynie częściej są odbudowywane.

Tartu – miasto o niemal 1000-letniej historii.

Tymo sprawdza, którym proporcjom jest bliższy.

Wilde, Vilde i my.

Budynek obserwatorium astronomicznego (XIX).

Most Aniołów na wzgórzu katedralnym w Tartu.

Ruiny XIII-wiecznej katedry.

Ruiny XIII-wiecznej katedry.

Schodząc ze wzgórza, zatrzymujemy się chwilę na ławce-huśtawce – uciecha dla wszystkich czworga: mała rzecz, a cieszy. Kierujemy się teraz ku budynkom Uniwersytetu w Tartu. Ta część miasta jest ślicznie odnowiona, na latarniach popodwieszano kwiaty – wszystko to pozwala w pełni docenić klasycystyczną zabudowę centrum. Przy uniwersytecie skręcamy w lewo w uliczkę prowadzącą do gotyckiego kościoła Św. Jana. W pamięci szczególnie zostają nam głowy z gliny (ponad 2000 figurynek), przedstawiające świętych i męczenników. Na zewnątrz umieszczono ich repliki, ale oryginały słynnych figurek można obejrzeć wewnątrz świątyni.

Uliczka w Tartu.

Klasycystyczny budynek Uniwersytetu w Tartu.

Gotycki (XIV) kościół św. Jana.

Ozdobne rzygacze.

Słynne terakotowe figurki – na zewnątrz są ich repliki.

Gotyckie wnętrze.

… nawet Tyma skłania do chwili zadumy.

Oryginały terakotowych figurek.

Gotycki (XIV) kościół św. Jana – spojrzenie od tyłu.

Teraz kierujemy się już prosto na rynek. Po drodze Tymo wypatruje świetną naleśnikarnię. Chętnie zatrzymujemy się tu na obiad, tym bardziej, że stolik jest przemiło umieszczony na urokliwym deptaku, obok są ozdobne głazy, po których chłopaki mogą skakać sobie do woli, a jedzenie jest bajkowe.

Aaa, boję się!.

Obiad w Tartu.

Z Tartu żegnamy się na podłużnym placu ratuszowym. Fotografujemy słynną fontannę Pocałunek studentów (niestety wyłączoną…) – symbol Tartu, oglądamy XVIII-wieczny gmach ratusza, wypatrujemy przechylony budynek mieszczący Muzeum Sztuki, po czym udajemy się już prosto do samochodu.

Ratusz w Tartu.

Pocałunek studentów.

Plac ratuszowy.

Ten przekrzywiony to budynek Muzeum Sztuki.

Widok przez okno na most na rzece Ema.

Gdyby nasza wyprawa na tym się kończyła, zapewne nie usatysfakcjonowałaby do końca chłopaków. Świadomi tego faktu, podjeżdżamy kawałek na miejskie kąpielisko nad brzegiem rzeki Emy (po drodze po raz kolejny zwracamy uwagę na wielką ilość drewnianych domów – drewniane budownictwo – czy to pamiątka po okresie rosyjskim? – spotyka się je w Estonii nawet w dużych miastach). Jak zazwyczaj w Estonii, kąpielisko jest bardzo miło zaaranżowane – są przebieralnie, plac zabaw. Chłopcy pluskają się wesoło, budują zamek, zbierają skarby-muszelki, wypatrują w wodzie rybek, których jest tu pełno, a na wodzie – podpływających blisko ludzi kaczek. My też z przyjemnością spędzamy czas nad wodą tym bardziej, że nieopodal znajduje się przystań tradycyjnych barek (którymi można udać się na rzeczną przejażdżkę) – mamy okazję dobrze je sobie obejrzeć.

Plaża nad rzeką Ema.

Kapiel w Emie.

Najfajniejsze miejsce w Tartu.

Nad brzegiem Emy, Tartu.

W drodze powrotnej chłopcy niemal od razu zasypiają. My zatrzymujemy się jeszcze na małe dotankowanie i uzupełniające zakupy.

Po powrocie urządzamy cudowny rodzinny wieczór przy ognisku. Testujemy tutejszy świetny patent z podwieszanym nad ogniskiem „grillem”, piekąc pyszne kiełbaski i chleb, które pałaszujemy ze smakiem. Obu chłopcom dopisują apetyty i humory, razem śpiewamy, wygłupiamy się, a potem gramy w rzutki i badmintona. Jest cudnie!

Wieczór w Aasa Puhkemaja.

 26 lipca 2013, piątek

W Warszawie i przez połowę drogi upał ponad 30 st., potem pochmurno i 21 st.

Całe przedpołudnie pakujemy się, M. załatwia jeszcze lekarza medycyny pracy, a R. szczepi Sebusia i siebie „na kleszcze” i powolutku szykujemy się do drogi.

Warszawa – Giby, 13:40–18:30, 280 km

Droga nas nie rozpieszcza, bo są spore korki, zwłaszcza przez Marki i potem ruch wahadłowy i remont przed Łomżą. Chłopcy na szczęście tę część trasy przesypiają. My jednak chętnie zatrzymujemy się, żeby chociaż trochę „pozwiedzać”… taką już mamy słabość.

Tuż za Łomżą, w miejscowości Piątnica-Poduchowna nie bez trudu znajdujemy pozostałości dawnych rosyjskich fortów. Tereny piątnickich fortów to dobre miejsce na popas z dziećmi, można pobiegać pomiędzy tajemniczymi, regularnymi wzgórzami, częściowo obudowanymi betonem, kryjącymi labirynt tajemniczych podziemnych korytarzy. Na nieszczęście dla Sebusia tutejsze zarośla obfitują we właśnie rozpoczynającą sezon pylenia bylicę. Bojąc się, żeby „armatnie salwy” kichania S. nie obudziły jakiegoś strażnika, robimy mały piknik w cieniku na uboczu.

Pozostałości rosyjskiej twierdzy (XIX), Piątnica-Poduchowna.

Jak w górach.

Przygoda na całego.

Tymo, łap!.

Posileni i wypoczęci ruszamy w ostatnią część drogi, która już teraz mija gładko i sprawnie dojeżdżamy do naszego celu – ośrodka wypoczynkowego w Gibach. Miejsce to co prawda lata swojej świetności ma już za sobą, ale dla nas głównym jego atutem jest cisza i przyjemne położenie. Za 170 zł dostajemy pięcioosobowy domek z łazienką, to dobra alternatywa dla ciasnego pokoju w przydrożnym hotelu. A dodatkowo możemy zrobić sobie spacerek do pobliskiego jeziora (plaża na terenie ośrodka, ale trzeba przejść kilkaset metrów) i zamoczyć nogi w wodzie w promieniach zachodzącego słońca… Dopełnieniem miłego wieczoru jest smaczna kolacja w ośrodkowym barze. Kiełbasę oraz pierogi ruskie i z serem sprzątamy szybko, a chłopcy twierdzą, że to „najlepsza kolacja, jaką kiedykolwiek jedli”.

Dotarliśmy na nocleg. Giby.

Tam widać Jezioro Gieret!.

Wejść, czy nie wejść.

Może złowimy rybę na kolację.

27 lipca 2013, sobota

Rano chłodno, ale słoneczko szybko powoduje, że mamy bardzo miły dzień, ok. 25 st.

Poranny chłód nie zachęca do wczesnego wstawania, ale jakoś zmuszamy się do szybkiego zgarnięcia bambetli i ruszenia w długą.

Giby – Padise

6:40 – 18:40 (naszego czasu), ponad 700 km, przejazd przez cztery kraje!

O dzisiejszej drodze można powiedzieć głównie to, że jest dość monotonna i nużąca. Praktycznie cała trasa to normalna jednopasmówka. Pomimo braku odcinków ekspresowych czy autostrad jedzie się jednak sprawnie, bo praktycznie nie przejeżdża się przez miejscowości. Sunąc równo 90-100 km/h można całkiem sprawnie pokonać trasę (średnia ok. 85km/h), a do tego nie spalić zbyt wiele paliwa (nawet z „trumną” na dachu, jak w naszym przypadku).

Zatrzymujemy się na śniadanie w McD w Kownie, potem na stacji za Poniewieżą i w lesie na końcowym odcinku obwodnicy Rygi. Im dalej na północ, tym mniej spotykamy sensownych miejsc na postój czy posiłek. W Estonii jedziemy wciąż przez niekończące się lasy i restauracja okazuje się niespotykanym rarytasem. W końcu niechętnie (marzyła nam się jakaś knajpka z domowym jedzeniem) lądujemy na obiedzie w… McD na obrzeżach Parnu.

Na Łotwie bardzo podobał nam się odcinek drogi wzdłuż wybrzeża z postojami przy samej plaży, niestety akurat ten odcinek chłopcy przespali i nie mogliśmy z tych miejsc skorzystać. Może uda się w drodze powrotnej.

Estonia natomiast zaskoczyła nas niesamowitą „odludnością”, jechaliśmy praktycznie tylko przez lasy, nawet chłopcy stwierdzili, że ludzi tutaj widuje się tylko w samochodach (a i to rzadko…), bo poza tym ich nie widać. Niektórym mogłoby to nie odpowiadać, ale my właśnie takiego spokoju szukamy!

Nasza meta to ośrodek Kallaste Talu, położony ok. 1 km od Padise.

Bardzo przyjemny teren nad rzeczką w lesie, ośrodek w rustykalnym klimacie, widać, że stale się rozwija, ale…

Nasz domek za ok. 400 Euro na tydzień trochę nas rozczarowuje – jest mały, prowizoryczny i brak w nim praktycznie zupełnie jakichkolwiek mebli. To chyba świadectwo pragnienia Estończyków autentycznego kontaktu z naturą. Na szczęście zaprawiona w organizacji M. świetnie aranżuje nam przestrzeń i w efekcie mamy całkiem przytulne gniazdko, a pewne niedoskonałości rekompensuje przemiłe leśne otoczenie. Chłopcy dokazują na terenie, a wieczorkiem inaugurujemy tarasik z herbatką, drinkiem, zdjęciami i zapiskami… Zmęczeni, ale szczęśliwi, że bezpiecznie pokonaliśmy Via Balticę!

Jedziemy. Postój na Litwie (Kowno).

Postój na Łotwie.

No i jesteśmy na miejscu!.

28 lipca 2013, niedziela

W nocy temperatura spadła aż do 10 stopni, za to rano słońce błyskawicznie zrobiło swoje – na śniadaniu na dworze było już gorąco, potem cały dzień piękny, 25 stopni

Po wczorajszym zmęczeniu chcemy wybrać wycieczkę niezbyt wymagającą, z niewielkim dystansem do pokonania. Wybór pada na położony niedaleko Tallina skansen Rocca al Mare.

Jest to idealne miejsce do rozpoczęcia przygody z Estonią dla wszystkich tych, którzy mogą pozwolić sobie na jeden luźniejszy dzień podczas swojego wyjazdu. Na sporym zalesionym terenie rozmieszczono ponad siedemdziesiąt drewnianych budynków charakterystycznych dla różnych rejonów Estonii. Obejrzeliśmy już wiele skansenów i zawsze uważaliśmy, że to dobry pomysł na wycieczkę z dziećmi. Ten jednak wyróżniał się przepięknym położeniem nad brzegiem morza – widoki drewnianych szop z błękitem morza w tle szczególnie zapadały w pamięć.

Dla chłopców wypożyczyliśmy przy wejściu drewniany wózek, co było dla nich wielką atrakcją (no, może nie wózek sam w sobie, ale ewolucje, które na nim urządzali), a nam ułatwiło pokonanie dużego dystansu. Oglądaliśmy spichlerze, obory, szopy, malownicze wiatraki, XVII-wieczny kościółek, doszukując się różnic pomiędzy tradycyjnym budownictwem na ziemiach estońskich i polskich. Naszą szczególną uwagę zwróciły … płotki – inne niż u nas: albo układane z kamieni, albo z patyków umocowanych sosnowymi gałązkami. Doskonałą rozrywką dla wszystkich podczas spaceru było huśtanie się na tradycyjnej drewnianej huśtawce (mogącej na swej sporej konstrukcji pomieścić nawet 6 dorosłych osób huśtających się … na stojaka). Ukoronowaniem wycieczki był obiad w skansenowej karczmie, gdzie mieliśmy możliwość spróbowania tradycyjnych estońskich przysmaków, m.in. ubitych ziemniaków z okrasą, podawanych ze śmietaną i ogórkami małosolnymi. Ceny jak u nas.

Chłopcy – poza drobnymi wyjątkami (potwierdzającymi jednak regułę:)) – byli świetnymi kompanami. Aż się buzia uśmiechała od słuchania ich rozmów. Wczoraj Sebuś opowiadał o brązowym zachodzie słońca na działce, dziś rozprawiał o tym, że w przyszłości nie zakocha się w żadnej dziewczynie i ożeni się z … Tymem:) Ciągle przynosił nam różne roślinki, które znajdował dookoła – np. ostatnio przyniósł „koperniczek”, czyli roślinę podobną do koperku.

Skansen Rocca al Mare.

Chłopcy wsiedli do swego pojazdu.

Tymuś koniem pociągowym.

Garderoba…

Skansen Rocca al Mare.

Wnętrza…

Przy pracy…

Spichlerz.

A tak działały żarna.

Wiatrak jaki jest, każdy widzi.

Można siedzieć, ale można też leżeć.

Kościółek z XVII w.

Kościółek z XVII w.

Pierwsze spojrzenie na morze.

Takiego wybrzeża u nas nie ma…

Wiatraczek.

Huśtawa… nawet na 6 osób!.

Wio, Tymusiu!.

I kolejne spojrzenie na morze.

Szopy na siano.

A takie głazy to tutaj codzienny widok.

Zagroda z wyspy Muhu.

Urocze płotki.

Na koniec trzeba się posilić.

Wybieramy, co by tu zjeść.

A czekając, można się pobawić.

Mniam!.

Po naszym powrocie S. dosypia w domu, a M. z Tymem eksplorują okolicę ośrodka w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca na kąpiel. Niestety, rzeczka przepływająca obok jest mocno niewyględna, więc decydujemy się po obudzeniu się S. podjechać nad morze.

Popołudnie spędzamy nad brzegiem Bałtyku niedaleko miejscowości Paldiski. Jest niezwykle malowniczo – przybrzeżne wody są dosłownie usiane głazami, więc nadmorski pejzaż jest bardzo urozmaicony. Trzeba jednak do tej idylli dodać łyżkę dziegciu – woda nie sprawia wrażenia czystej, przede wszystkim za sprawą glonów i wodorostów wszelakiej maści. W dodatku na wyciągnięcie ręki widać port. Widok kąpiących się miejscowych sprawia jednak, że i my wchodzimy do wody. Jest tak ciepła, że aż trudno nam uwierzyć, że jesteśmy nad Bałtykiem, tym bardziej, że wody są spokojne, a brak fal przywodzi na myśl jezioro.

Bałtyk k. miejscowości Paldiski.

Inna ta plaża, ale muszelki takie same…

Plaża w okolicy Paldisek.

Rzut oka na port w Paldiskach.

Niech każdy znajdzie jakiś głaz…

Rozkręcamy imprezę.

Jestem królem Bałtyku!.

Czasem warto spojrzeć pod nogi.

Po kąpieli chłopcy wieczorem bez problemu pałaszują kolację, a my zastanawiamy się nad planem na następny dzień. Jesteśmy już dużo bardziej wypoczęci, więc decydujemy się na Tallin.

29 lipca 2013, poniedziałek

Prawdziwy upał, do 30 st. C, duszno, ale też trochę chmurek

Tallinn – spacer po Starym Mieście

Tallińska starówka jest jednym z najciekawszych średniowiecznych zespołów miejskich w Europie, jej walory turystyczne doceniono przez umieszczenie na liście UNESCO.

Parkujemy w pobliżu Placu Wolności i ruszamy w kierunku Placu Ratuszowego, po drodze „zaliczając” krótką wspinaczkę na skraj Górnego Miasta, by obejrzeć Kiek in de Kök – ogromną XV-wieczną basztę, której mury mają aż 4 metry grubości! Jej nazwa pochodzi od tego, że z jej okien wartownicy mogli zajrzeć do niejednej mieszczańskiej kuchni.

Ulicą Harju docieramy na zalany słońcem i tłumem ludzi Plac Ratuszowy (po drodze po lewej widzimy zbór św. Mikołaja, gotycki kościół z XIII-XV w., odbudowany ze zniszczeń z II Wojny Światowej, służący obecnie jako muzeum sztuki religijnej). Po krótkim postoju („lizakowym”) pod charakterystycznym średniowiecznym ratuszem z początku XV w. (z obowiązkowym spojrzeniem na Starego Thomasa – prawie 500-letni wiatrowskaz i „smokowe” gargulce) ruszamy dalej.

Za namową chłopców wchodzimy na udostępniony do zwiedzania fragment murów obronnych z trzema basztami przy ulicy Gümnaasiumi. Następnie ulicą Lai idziemy w kierunku kościoła św. Olafa. Był on niegdyś najwyższym budynkiem świata, a jego wieża sięgała 145 m (odbudowana po pożarze mierzy obecnie 123 m). I tę wieżę właśnie mamy dzisiaj „na celowniku”. O dziwo obaj chłopcy bez problemu wchodzą po prawie 270 stopniach na położony na wysokości 60 m taras widokowy. Z tej wysokości świetnie widać nie tylko Stare Miasto i górujące nad nim wzgórze Toompea, lecz także cały Tallin i fragment Zatoki Fińskiej.

Zmęczeni tym wyczynem szukamy miejsca na obiad. Trafiamy do restauracji położonej w zacisznej bramie ulicy Lai vis a vis ul. Vaimu. Jemy kluchy z kurczakiem, pyszną zupę-krem z warzyw i regionalne danie – jajko sadzone z boczkiem i ziemniakami (tym razem w mundurkach), które towarzyszą tutaj w różnych odsłonach prawie każdej potrawie. W ogóle potrawy w Estonii są raczej „ciężkie”, odpowiednie do surowego klimatu i ciężkiej fizycznej pracy, nie narzekamy jednak na ich walory smakowe.

Dodatkową atrakcję funduje nam jakiś pijany młody Estończyk, który nago biega po okolicy naszej restauracji, a potem wybiega na główną ulicę… Cóż, w europejskich stolicach to się zdarza – ostatnio w Budapeszcie spotkaliśmy dziewczynę kąpiącą się nago w fontannie – co ten alkohol robi z ludźmi:)!

Mieliśmy w planie jeszcze wizytę w Górnym Mieście, ale Sebuś jest już porządnie zmęczony po ponad trzech godzinach spacerku, więc kierujemy się z powrotem na nasz parking. Wracamy ulicą Pikk, oglądając (podobnie jak przy ul. Lai) wiele oryginalnych domów hanzeatyckich kupców. Na deser podziwiamy najstarszy oryginalnie zachowany budynek w mieście – zbudowany na początku XIV w. kościół Świętego Ducha, ozdobiony pięknym biało-złotym zegarem.

Tallin nie zachwyca może jakimś jednym konkretnym zabytkiem, ale ogólnie całym zachowanym, naprawdę „klimatycznym” zespołem budynków z zachowanymi dużymi fragmentami obwarowań miejskich. Około 20 zachowanych baszt i mury są wyjątkowe, bo zbudowane nie z cegieł, ale z szarych kamieni, które w połączeniu z czerwienią dachówek na basztach i otaczających domach tworzą naprawdę malowniczy i zapadający w pamięć widok.

Tallin, Baszta Kiek in de Kok, XV w.

Obwarowaia miejskie, w tle wieża zboru św. Mikołaja.

Zbór św. Mikołaja, XIII-XV w.

Aniołki na gołąbkach.

Plac Ratuszowy.

Ratusz, początek XV w.

Vana Toomas.

Mury miejskie.

Na murach.

Widok z baszty Sauna torn.

Baszta Sauna torn.

Ulicą Lai do kościoła św. Olafa.

Wieża kościoła św. Olafa, 123m, XIII w., przeb. XIX w.

Wejście na wieżę – test na rozmiar wchodzącego – chłopcy zdali!.

Prawie 270 stopni później, na wieży.

Widoki z wieży – Stare Miasto i wzgóze Toompea.

Port w Tallinie.

Wzgórze Toompea – Górne Miasto.

Pora schodzić.

Nóżki małe, ale do schodzenia doskoałe.

Czasem trzeba odpocząć, zwłaszcza na specjalnych stołeczkach.

Pamiątka z Tallinna.

Jak za czasów Hanzy.

Domy hanzeatyckich kupców na ulicy Pikk.

Kościół Świętego Ducha, początek XIV w.

Wracamy przez plac Ratuszowy.

Ostatnie spojrzenie na Ratusz.

Tętniący życiem Plac Vana Turg obok Ratusza.

Kamienice przy Vana Turg.

Po powrocie Sebuś dosypia, R. zapisuje trasę, a M. z Tymusiem dzielnie myją nasz zakurzony przez jazdę po drodze dojazdowej do naszego ośrodka samochód.

Wieczorem robimy jeszcze przejażdżkę na plażę nad zatoką Lahepera w Laulasmaa. Tym razem trafiamy na nieźle (jak na estońskie warunki) zagospodarowaną plażę przy ośrodku wypoczynkowym. Na plaży piasek i drobne kamyki, prawie bez wodorostów, a w wodzie malownicze kamienie i głazy. Warunki do kąpieli z dziećmi wymarzone – jak w Balatonie – płycizna z cieplutką wodą ciągnie się ponad sto metrów od brzegu! A to wszystko około 20:00 tutejszego czasu przy temperaturze 26^oC!

Na koniec podjeżdżamy jeszcze do odległego o zaledwie 5 km Keila-Joa, żeby obejrzeć piękny wodospad położony w pobliżu niewielkiego neogotyckiego dworku otoczonego parkiem. Po estońskim wodospadzie położonym zaledwie kilka km od morza nie spodziewamy się niczego wielkiego. Tymczasem naszym oczom ukazuje się naprawdę imponująca, szeroka na kilkanaście i wysoka na 6 metrów kaskada spadająca z płasko ułożonych płyt skalnych sprawiających wrażenie, jak by były zrobione z betonu. Widać, że infrastruktura turystyczna powoli się rozwija, jest plan ścieżki turystycznej, obecnie budowane są ładne mostki powyżej wodospadu, a dworek, jeszcze niedawno opisywany w przewodniku jako opustoszały, jest już odnowiony.

Sebuś co chwilę wymyśla arcyśmieszne powiedzonka i nazwy, np.: „płaszczotka-pluszczotka” to jego stara grzechotka, a gdy napastują go owady, których bardzo się boi, woła, żeby odgonić „gryzionki” albo „bzyczonki”.

Klimatyczny sklep nieopodal naszego lokum.

Na plaży w Laulasmaa.

Na plaży w Laulasmaa.

Na plaży w Laulasmaa.

Wodospad w Keila-Joa.

Wodospad w Keila-Joa.

30 lipca 2013, wtorek

W naszej okolicy ok. 20 st. C i przelotny (a po południu nawet ciągły) deszcz; w okolicy Parku Lahemaa nadal pięknie, ponad 25 stopni, tylko chwilami wietrznie; wieczorem ciągły deszcz

Dość długi dojazd samochodem (niemal 2 godziny i ok. 140 km w jedną stronę) do Parku Narodowego Lahemaa zostaje zrekompensowany przez bardzo urozmaiconą i niezwykle malowniczą wycieczkę.

Pierwszym punktem programu jest zespół parkowo-pałacowy w Palmse. Ta niewielka miejscowość jest siedzibą Parku Narodowego Lahemaa. Spędzamy tu dobrą godzinkę (a można by znacznie więcej), zwiedzając wnętrza XVIII-wiecznego dworku szlacheckiego (zadziwia nas obecność instrumentów muzycznych niemal w każdym pomieszczeniu! Estończycy to niezwykle muzykalny naród), ładny park w stylu francuskim i niewielką wystawę dawnych pojazdów (z ciekawym eksponatem: rowerem-drezyną). Wizyta w Palmse pozwala wyobrazić sobie, jak wyglądało życie bogatych rodów szlacheckich na tych ziemiach – odtworzono nie tylko dwór i jego wnętrza, lecz także cały zespół zabudowań ze spichlerzem, destylarnią i budynkami gospodarczymi. Wycieczka jest ciekawa również dla chłopców – podoba im się duża pozytywka, umieszczona w szafie (i uruchamiana przez obsługę dla zwiedzających), manekiny bez głowy (o, tu są głowy! – wołają chłopcy, widząc wystawę nakryć głowy w garderobie), bieganie po ogrodowych alejkach i stylowa huśtawka.

Arystokratyczna reyzdencja w Palmse (XVIII).

Wchodzimy do pałacu w Palmse.

Oglądamy pałacowe wnętrza.

Sebuś zadziwiony słucha pozytywki.

O, są ludzie bez głowy!.

A tu są ich głowy! (garderoba).

Pałacowa kuchnia.

Pałac w Palmse.

Tu można biegać!.

Park okalający pałac.

Romantyczna altanka musi być!.

Budynek dawnej łaźni (obecnie restauracja).

Dawny spichlerz.

…mieści kolekcję starych pojazdów.

Na deser huśtamy się.

Z Palmse udajemy się prosto do dawnej rybackiej miejscowości Altja (po drodze zatrzymujemy się tylko na chwilę, by rzucić okiem na rokokowy dwór szlachecki [XVIII] w Sagadi)– w czasach radzieckich całą wieś wyludniła się z powodu braku dostępu do morza (dla Estończyków), za to zachowało się kilka drewnianych, krytych strzechą chałup rybackich. W jednym ze starych budynków urządzono gospodę – nie omieszkujemy zatrzymać się w niej na smaczny obiad – tradycyjne wnętrze, przyozdobione sieciami rybackimi, tworzy wyjątkowy klimat. Chłopaki nie doceniają pewnie całego otoczenia, ale za to zajmują się świetnie wtykaniem wykałaczek w koła swoich samochodzików-zabawek, łobuzując przy tym (aż za) wesoło.

Rokokowy (XVIII) dwór w Sagadi.

Stara chałupa w rybackiej wsi Altja.

Mieści się tu stylowa gospoda.

Wnętrze pokazuje tradycję rybołóstwa.

Domowe masło i tradycyjne estońskie danie – mniam!.

Dawne rybackie domy w Altja.

Dawne rybackie domy w Altja.

Po obiedzie jedziemy do słynącego z piaszczystej plaży Võsu. Godzina nad morzem okazuje się największą atrakcją dla chłopców – ciepła (o dziwo cieplejsza niż w Balatonie!) woda i długa przybrzeżna płycizna stwarzają doskonałe warunki do wodnych szaleństw. R. z chłopakami budują imponujący zamek, przypominający kapadockie budowle, Sebuś cieszy się „klejącą masą” i bieganiem do „innego morza” (na głębszą wodę) po piasek, a Tymo udaje rekina  i pływając brzuchem po piasku, sieje postrach wśród morskich stworzeń. M. nie może oderwać się od aparatu – tutejsze widoki naprawdę cieszą oko, a przy tym dla nas, przyzwyczajonych do polskich plaż, są niezwykle interesujące. Bałtyk w tych okolicach przypomina raczej jezioro, brzegi są porośnięte szuwarami, nie ma fal, dno opada bardzo łagodnie.

Plaża w Vösu.

Plaża w Vösu.

To nie jezioro, to Bałtyk!.

Chłopcy w Vösu mają raj!.

Morze płytsze niż Balaton.

W Estonii jest fajnie!.

Po kąpieli chłopaki w samochodzie zasypiają niemal natychmiast, więc my decydujemy się wydłużyć drogę powrotną o objechanie półwyspu Pärispea. Po drodze nie możemy oderwać oczu od malowniczych widoków. Szczególnie zapada nam w pamięć usiane głazami wybrzeże w okolicy Turbuneeme, ale w ogóle wszędzie jest pięknie – aż chciałoby się wziąć rower i pojechać przed siebie.

Usiany głazami Bałtyk w okolicy Turbuneeme.

Usiany głazami Bałtyk w okolicy Turbuneeme.

Po opuszczeniu Parku Narodowego Lahemaa niemal od razu psuje się pogoda. Pada aż do wieczora. Przyjeżdżamy do domku, zjadamy kolację.

Wieczorem udajemy się jeszcze na deszczowy (ale jakże miły) spacer po naszym Kallaste Talu w poszukiwaniu zasięgu sieci internetowej. Wreszcie w pobliżu głównego budynku udaje nam się sprawdzić maile i pogodę na najbliższe dni. Wieczór – jak zwykle – spędzamy z „Miolastanem” (…procentowym:)) na tarasie, słuchając szumu targanych wiatrem drzew.

31 lipca 2013, środa

Częściowe zachmurzenie i przelotne opady

Po wczorajszej długiej wycieczce dzisiaj wybieramy coś krótszego: decydujemy się dokładniej zeksplorować atrakcje turystyczne w okolicy Tallina.

Po uwinięciu się ze śniadaniem, pakowaniem itp. (co w rodzinnym składzie nie zawsze jest łatwe, tym bardziej, że wspólne wakacje to często u nas okres wzmożonych oddziaływań … hmmm … wychowawczych – niezbyt przyjemnych, ale jakże potrzebnych…) wsiadamy do samochodu i podjeżdżamy pod budynek KUMU – estońskiego muzeum sztuki współczesnej. Nowoczesna architektura sprawia, że jest na czym zaczepić oko. Następnie chłopcy dosiadają swoich dwukołowców i udajemy się na spacer po Parku Kadriorg, zagospodarowanego w XVIII w. na rozkaz Piotra Wielkiego. To bardzo dobry spacer dla wszystkich, którzy po wielkomiejskich atrakcjach (jakich pełno w Tallinie) chcą odpocząć wśród zieleni. Po drodze oglądamy niespełna 100-letni gmach pałacu prezydenckiego – obecnej siedziby prezydenta Estonii, zwracając uwagę na oryginalne stroje wartowników. Potem chłopaki szaleją chwilę po parku, objeżdżają fontannę dookoła, znajdują różne „skarby” (w postaci kamieni i kasztanów), a wreszcie dostrzegają spory teren atrakcyjnego placu zabaw, gdzie wsiąkają na dłużej.

KUMU – Estońskie Muzeum Sztuki Współczesnej.

Tallin, pałac prezydencki, XX w.

Estoński wartownik.

Wykorzystując chwilę spokoju, M. idzie z aparatem pod Letni Pałac Kadriorg, otoczony pięknie utrzymanym ogrodem w stylu francuskim. Utrwala na zdjęciach piękne kolory tej XVIII-wiecznej budowli (nazwanej na cześć żony Piotra Wielkiego, przyszłej carycy Katarzyny I) po czym wraca do chłopaków. Tu też znajduje się coś interesującego. Plac zabaw został urządzony nieopodal dawnego budynku Pawilonu Dziecięcego (30. XX) przywodzącego na myśl dawną architekturę uzdrowiskową. Przed budynkiem znajduje się ogromny głaz narzutowy i – co skrzętnie wykorzystują chłopcy – kolorowe podwieszane hamaki, w których dzieciarnia może huśtać się do woli.

Pałac Kadriorg, XVIII w.

Pałac Kadriorg, XVIII w.

Pawilon Dziecięcy, XX w.

Tu wszystko jest dla dzieci.

Plac zabaw w miejscu dawnego basenu.

Do odwrotu z tego sympatycznego miejsca skłania nas kropiący deszcz. Przyjmujemy azymut samochód i jedziemy w poszukiwaniu miejsca, w którym można by coś zjeść. Jedziemy w kierunku tallińskiej wieży telewizyjnej, mając na uwadze, że w razie czego restaurację można znaleźć na szczycie tej poradzieckiej „perełki”.

Przejeżdżamy przez dzielnicę Pirita z portem jachtowym i ogrodem botanicznym. R. wyskakuje na chwilę przed ruinami XV-wiecznego klasztoru Św. Brygidy, gdzie cyka kilka zdjęć.

Ruiny klasztoru św. Brygidy, XV w.

Ruiny klasztoru św. Brygidy, XV w.

Restauracji po drodze nie wypatrujemy, więc decydujemy się przyjąć Plan B i wjechać po obiad na 22. piętro tallińskiej wieży telewizyjnej. Decyzja okazuje się niezwykle trafiona – jeżeli chodzi o gusta chłopców, ta atrakcja jest strzałem w dziesiątkę.

Wieża została odnowiona i ponownie oddana dla turystów zaledwie przed rokiem, więc jej wnętrza kryją mnóstwo multimedialnych atrakcji, które bardzo podobają się dzieciom. Chłopaki są zachwyceni już w poczekalni – wypróbowują instalację z czujnikiem ruchu odwzorowującym ruchy dłoni, która prezentuje inne wysokie budowle świata w porównaniu z tallińską „teletorn” (170/314 m).

Po wjechaniu na szczyt chłopcy wsiąkają w interaktywne ekrany (mające formę zwieszających się z sufitu kwiatów) przedstawiające „Estonian The Best”. Potem wypatrują szklany „świetlik” w podłodze, przez który można spojrzeć aż na sam dół – osobom z lękiem wysokości mogłoby się naprawdę zakręcić w głowie.

Na koniec śmieją się, że są przebrani za ogórki – przed wyjściem na zewnętrzny taras widokowy owijamy ich w dostępne dla zwiedzających zielone koce. Nam wszystko też się podoba – oczywiście największą przyjemność sprawia nam spojrzenie na aglomerację Tallina z góry, ale nowoczesny design wnętrza wieży też dostarcza miłych doznać estetycznych. Cała „teletorn” jest przykładem dobrego zagospodarowania turystycznego reliktu dawnych czasów.

Na górze jemy jeszcze smaczny (choć niewielki, a dość drogi) obiad w restauracji, podziwiając widok na talliński port i stare miasto z góry. W sumie nie żałujemy pieniędzy wydanych na bilety i uznajemy całą dzisiejszą wycieczkę za b. udaną.

Pod wieżą telewizyjną.

Pod wieżą telewizyjną.

A ja też jestem duży!.

I umiem skakać z wysoka!.

Wieża telewizyjna – czekamy na wejście.

Ale nie jest nudno.

Na górze same ciekawe rzeczy.

Ładne kwiatki…

Spojrzenie w 170-metrową przepaść…

Dwa ogórki podziwiają widoki…

Widok jest naprawdę rozległy, czasami widać Helsinki.

Wzgórze Toompea i fragment Dolnego Miasta w Tallinnie.

Po południu zaczyna padać, więc udaje nam się tylko pójść z chłopcami na atrakcje w naszym Kallaste Talu – Tymo buja się na długiej linie zwieszonej z wysokiej gałęzi sosny, Sebuś skacze na trampolinie i ogląda króliczki. Wracamy już pod parasolami.

Po wyprawie. Król Szyszka na naszym tarasie.

Estońskie pająki, Brrr!.

To lepsze niż najlepszy plac zabaw.

Wieczorem oglądamy film na tarasie, wokół zamglony wieczór i rechot żab. Jest przemiło.